- Ο χαλκός < οθωμανικό τουρκικό باقیر (bakır). Μπορεί να λέγεται και υποτιμητικώς σε αντιδιαστολή προς τον χρυσό σε φράσεις τύπου ο χρυσός ήταν μπακίρι κ.τ.ό.
- Μπακίρια είναι τα χάλκινα μαγειρικά και οικιακά σκεύη και, συνεκδοχικώς, τα μαγειρικά και οικιακά σκεύη. Σήμερα είναι και τίτλος εστιατορίου στο Χαλάνδρι.
- Μπακίρια είναι τα χάλκινα κέρματα και, συνεκδοχικώς, μπακίρι και μπακίρια το χρήμα και τα χρήματα. Και πάλι μπορεί να λεχθεί υποτιμητικώς σε αντιδιαστολή προς χρυσά νομίσματα.
- Στην ποικιλία της Λευκάδας είναι το πεπόνι που διατηρείται τον χειμώνα, το χειμωνιάτικο πεπόνι, ενώ και σε άλλες ποικιλίες μπορεί να σημαίνει το πεπόνι εν γένει, λόγω χάλκινου χρώματος.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
- Πήγαν να πουλήσουν σε αστυνομικό μπακίρι για χρυσό. (Εδώ).
- Χάραζε ο τόπος με βουνά πολλά, κι ανάτελλε τα ζωντανά του, καλούς ανθρώπους και κακούς, νυφίτσες, αλεπούδες, μια λίμνη ως κόρην, οφθαλμού και κάστρα πατημένα. Θα ’ναι τα Γιάννενα, ψιθύρισα, στο χιόνι και στον άγριο καιρό, γυάλινα και μαλαματένια. Κι όσο πήγαινε η μέρα, σαν το βαπόρι σε καλά νερά, είδα και μιναρέδες κι άκουσα τα μπακίρια να βελάζουν. (Μιχάλης Γκανάς, Γυάλινα Γιάννινα, Καστανιώτης, Αθήνα 1989).
- Χορός γύρω από το μπακίρι στη Δυτική Θράκη. Στην γιορτή του Αγιόγιαννου, όταν τα κορίτσια φτάσουν στην αυλή του σπιτιού της διαλεχτής, την βοηθούν να κατεβάση το μπακίρι (καζάνι) από το κεφάλι της και χωρίς να μπουν μέσα στο σπίτι, αρχίζουν εκεί στην αυλή να τραγουδούν και να χορεύουν γύρω γύρω από το καζάνι χορούς Ζωναράδικους πολύ ζωηρούς. (Εδώ).
- Ο ένας έβαλε όλο σχεδόν το μπακίρι. Ο άλλος την τεχνογνωσία και κάτι ψιλά κι ο τρίτος που έφυγε νωρίς τη δημοσιογραφική υποστήριξη. (Εδώ).
- Μπακίρι έλεγαν οι παλαιοί, το πεπόνι, λόγω του χρώματός του. Ο χαλκός στα τούρκικα ονομάζεται bakır. Στο λεξικό του Giuzepe Boerio, Dizionario del Dialetto Veneziano, Venezia 1856, διαβάζουμε: "Bachiri, s.m. Popone vernino, Specie di Popone ora resosi comune, la cui polpa `e di color verdolino bianco, che dura anche e si mangia nella stagione fredda. Questa `e una delle tante variet`a del Cucumis melo..." . (Μπακίρια και χυμονικά).