Εθνικό αυτοφαυλιστικό που θεωρεί ότι μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του λεγομένου "υπαρκτού σοσιαλισμού" η Ελλάδα δεν είναι μόνο η τελευταία Σοβιετία, αλλά ακόμη περισσότερο ένα καθεστώς "υπαρκτού σουρεαλισμού", όπου δεν υπάρχει καμία λογική και ιδεολογική συνέπεια, αλλά ο καθένας είναι ό,τι δηλώσει, με ό,τι αντίφαση γουστάρει και με ό,τι συνέπειες αυτό έχει για τη (μη) κοινωνική ευταξία. Και όπως ο σοσιαλισμός ήταν ένα ωραίο ιδανικό για τα παριζιανά καφέ ή τις γερμανικές βιβλιοθήκες, αλλά με καταστροφικό τρόπο πραγματώθηκε στον "υπαρκτό" σοσιαλισμό, που το γείωσε άσχημα, παρομοίως ο σουρεαλισμός είναι ένα ωραίο καλλιτεχνικό κίνημα, αλλά με καταστροφικό τρόπο πραγματοποιούμενο στην Ελλάδα. Την έκφραση καθιέρωσε ο Τζίμης Πανούσης.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
- Υπαρκτός σουρεαλισμός. Aναζητώντας τη σχέση σουρεαλισμού και μαρξισμού θα πρέπει να «θυμίσουμε» στον Αντρέ Μπρετόν ότι το κίνημα του έθεσε ως αρχές τη θέσπιση μιας «ανελέητης εξουσίας» και μιας δικτατορίας, τον πολιτικό φανατισμό και την άρνηση μιας ελεύθερης συζήτησης. Οι σουρεαλιστές ήθελαν μάλιστα μια οποιαδήποτε επανάσταση, προτιμώντας να έχουν το χειρότερο, επειδή αδυνατούσαν να επιδιώξουν το καλύτερο! Κοινός τόπος ο μηδενισμός. Η Βαϊμάρη «μηδένισε» τελικά, το όραμα της Γερμανίας και έφερε τον ναζισμό. Το σπάσιμο της ορθολογικής γλώσσας και εικόνας για τον σουρεαλισμό αντικατέστησε την τάξη με τον παραλογισμό. Πολιτική και έκφραση οδήγησαν από κοινού στον ολοκληρωτισμό. Τώρα, πως μπορεί ο καλλιτεχνικός σουρεαλισμός να δέσει με το σύγχρονο νεοελληνικό «μηδενισμό» είναι ένα θέμα. Πως ταιριάζει αυτή η «άρνηση» της μεσοπολεμικής τέχνης με την άρνηση στη θεσμική αλλαγή του ελληνικού κράτους, είναι ζήτημα που δικαιολογείται από την αίσθηση μιας παντοδυναμίας του ατομικισμού ενάντια στο κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον. Τι σημαίνει αυτό με απλά λόγια; «Θέλω να αλλάξουν τα πάντα γύρω μου αλλά όχι εγώ!», «Θέλω η κοινωνία να υποστεί ολοκληρωτικό μετασχηματισμό αποκλειστικά και μόνο χωρίς να μεταβληθούν τα ατομικά μου συμφέροντα!», «Έχω τεράστια ανάγκη από την αλλαγή του πολιτικού συστήματος αλλά μόνο για να την απολαύσω ως θεατής, επωφελούμενος αν γίνεται, από την κοσμογονία των αλλαγών». Όπως ο Αραγκόν παλεύει να λυτρωθεί από την ηθική και υποδουλώνεται στην ίδια την απώλεια, έτσι και πολυπόθητη απαλλαγή από το σάπιο παλιό καθεστώς μπορεί να οδηγήσει σε μια επικίνδυνη μετάβαση σε έναν νέο ολοκληρωτισμό. Γι' αυτό και το αντισυστημικό προβάλλεται αυτή τη στιγμή ως όραμα αντίστασης στο παλιό. Κανείς δεν νιώθει ευχάριστα με τις «οικογένειες» που «σιτίζονται» ακόμα πλουσιοπάροχα από τη ΝΔ. Κανείς δεν εμπιστεύεται τα υπολείμματα του ΠΑΣΟΚ ούτε και ελπίζει σε επαναλαμβανόμενες ρητορείες που έχασαν το νόημα από την αβάσταχτη ελαφρότητα της χρήσης. Μα πόσο πια να γίνει ξεκάθαρο; Βιώνουμε μια περίοδο που όποια λέξη να χρησιμοποιήσεις, όποιο επιχείρημα, όποια πολιτική ρήση, κανείς δεν πρόκειται να σε πιστέψει. Ζούμε το απόλυτο «μηδέν» σαν να ζητάμε με αγωνία, να βρούμε έναν νέο «σουρεαλισμό» να σπάσει τις λέξεις σε «θραύσματα» και να τις ξαναγεννήσει από γονίδια αντισυστημικότητας! (Ανδρέας Ζαμπούκας).
- Ελπίζω σύντροφοι να σας έλειψα, αλλά τα γεγονότα ήταν πολλά και οι υποχρεώσεις ακόμα περισσότερες. Στα δικά μας τώρα από τον Βορρά· τι κακός χαμός κι αυτός με τα μνημόνια, ο Αλέξης δεν τα πιστεύει αλλά τα υπογράφει και τα ψηφίζει, η μισή κυβέρνηση δεν τα ψηφίζει αλλά θα κληθεί να τα εφαρμόσει! Η μισή Κοινοβουλευτική Ομάδα δεν τα ψηφίζει αλλά δεν ρίχνει την κυβέρνηση και η αντιπολίτευση, αξιωματική και μη, τα ψηφίζει μεν δεν ρίχνει την κυβέρνηση δε! Φιλοσοφικά αυτό λέγεται υπαρκτός σουρεαλισμός – αλλιώς, φοβάται ο Γιάννης (με δύο ν) το θεριό και το θεριό τον Γιάννη που λένε και στο χωριό μου. Και γιατί ρε σύντροφε Αλέξη, που λέει και μια αγράμματη γιαγιά στη γειτονιά μου, δεν κάνεις ένα ακόμα δημοψήφισμα να αποφασίσουμε εμείς, αφού όλοι εσείς δεν μπορείτε; Να σας βγάλουμε και από τη δύσκολη θέση βρε αδερφέ, μπας και ασχοληθείτε και με τίποτα άλλο εκτός από τον οικονομισμό και πώς θα σωθούν οι τράπεζες και οι τραπεζίτες. Γιατί η καθημερινότητα τρέχει και δεν βλέπω και μεγάλη πρόοδο. Όλοι πόστο στα τηλεπαράθυρα και από δουλειά μηδέν, ακόμα η Δεξιά κυβερνά αν δεν το έχετε πάρει χαμπάρι, και μας πουλάνε και τρέλα. Μάλλον αυτή η σάλτσα αντζούγιας που σερβίρουνε στις Ευρωσυνόδους έχει παρενέργειες – δεν εξηγείται αλλιώς. Στα καλλιτεχνικά επικρατεί στασιμοπληθωρισμός, για να μιλήσω με όρους Βαρούφ. Απλήρωτοι στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας και στη Μονή Λαζαριστών, οριακά στο Μέγαρο Μουσικής, και για ΚΜΣΤ και Φεστιβάλ Κινηματογράφου τα δύσκολα είναι μπροστά. Αλλά τι να πεις, αφού ο υπουργός Πολιτισμού και δημοσιογράφος της Καθημερινής (ναι, ναι, ναι) όταν ανεβαίνει Θεσσαλονίκη βλέπει μόνο τον Τζίτζη τον μεγαλοπρεπή και τον υπέρμαχο του «ναι» Μπουτάρ Χαν. Κατά τα άλλα, κυβερνά η Αριστερά και όλοι οι καλλιτεχνικοί οργανισμοί αργοπεθαίνουν χωρίς Διοικήσεις, χωρίς προγραμματισμό, χωρίς συνέργειες, χωρίς σκοπό και στόχο ούτε καν στο επίπεδο να δώσουν μια ανάσα στον παραζαλισμένο κοσμάκη. Σύντροφοι, αν δεν μπορείτε δεν είναι κακό. Ζητήστε βοήθεια, θα σας την προσφέρουμε. Αν όμως δεν θέλετε, θα σας φύγουμε, τελεία και παύλα. (E-δρόμος).
- Μπορεί να μην αναφερόταν στη σύγχρονη κυπριακή πραγματικότητα ο Τζίμης Πανούσης, αλλά σίγουρα ο «υπαρκτός σουρεαλισμός» του ταιριάζει γάντι στις προχθεσινές εικόνες: από τη μια να κουβαλάμε τους ξένους Ευρωβουλευτές να δουν τα ερειπωμένα κτίρια της Αμμοχώστου, να νιώσουν την κατοχή, να πιάσουν το συναίσθημα του πρόσφυγα, να συνειδητοποιήσουν το έγκλημα σε βάρος της Κύπρου, αλλά λίγα μέτρα πιο κάτω προγραμματίζουμε άνοιγμα περισσότερων οδοφραγμάτων για να διευκολύνουμε τους τουρίστες που θα έρθουν το καλοκαίρι από τις χώρες τους. Και την ίδια ώρα που προσπαθούμε να τους πείσουμε για το αδιανόητο της κατοχής και του δράματος μιας μοιρασμένης ευρωπαϊκής χώρας, εμείς πεταγόμαστε για φτηνά ψώνια και χαλάμε χοντρά λεφτά σε καζίνα και καμπαρέ, λυτρώνοντας τα πιο αρρωστημένα μας απωθημένα. Τελικά, πριν κλείσουν οι τρύπες από τις σφαίρες στα κτίρια, φαίνεται πως το καλύτερο σοβάτισμα το έχουμε πετύχει με τις πληγές μας. (Δαμαί).
- Ολαρία ολαρά! Στο τέλος εποχής όλα μπερδεύονται πικρά. Μπορείς να ακούσεις τον κ. Μίκη Θεοδωράκη, που πριν μερικούς μήνες υμνούσε «κείνον τον Στάλιν, τον Αρχιστράτηγο του Κόκκινου Στρατού με τις νίκες στο Στάλινγκραντ, στη Μόσχα, στο Λένινγκραντ και στο Βερολίνο», να καταγγέλλει «πως περιφρονώ τον φασισμό σε όλες του τις μορφές, προπαντός στην πιο απατηλή και επικίνδυνη μορφή του, την αριστερόστροφη», κι από κάτω τον κ. Νίκο Μιχαλολιάκο να τον χειροκροτάει.
Μπορείς να δεις χρυσαυγίτες να σιγοτραγουδούν Γιάννη Ρίτσο «και τούτοι μέσ’ τα σίδερα και κείνοι μεσ’ το χώμα»... Μπορείς να πετύχεις νοικοκυραίους Δεξιούς να δηλώνουν ευτυχισμένοι που υλοποίησαν την Αριστερή ευχή «αφήσαμε τον καναπέ» και Αριστερούς να τους κατηγορούν για «εκδηλώσεις πεζοδρομίου». Να ακούσεις μοναχούς στο Άγιον Όρος να ζητούν «να πάρουμε πίσω το Μοναστήρι την Αγιά Σοφιά, την Σόφια και την Μικρασία...». Να δεις βουλευτές να χαριεντίζονται στις κάμερες, όταν δίπλα τους ακούγονται συνθήματα «αλήτες προδότες πολιτικοί». Να πετυχαίνεις στο πλήθος στελέχη της ΝΔ να συμφωνούν με ένα συλλαλητήριο που καταγγέλλει την βασική επιλογή του κόμματός τους, την θέση δηλαδή που πέτυχε η κυβέρνηση Καραμανλή στο Βουκουρέστι• θέση που είχαν συμφωνήσει όλα τα κόμματα πλην Λά.Ο.Σ. Να βλέπεις στελέχη της πολιτικής κίνησης του κ. Νίκου Κοτζιά να συμμετέχουν σε μια διαμαρτυρία κατά της διαπραγμάτευσης που κάνει ο κ. Κοτζιάς και ο ίδιος να δηλώνει «Σήμερα διαψεύστηκαν οι δημοσκοπήσεις της διαπλοκής. Φάνηκε η γύμνια της ΝΔ, αλλά και όσων δεν άκουσαν τον λόγο Οικουμενικού Πατριάρχη. Εκατομμύρια Ελλήνων πατριωτών έκαναν την επιλογή τους. Συνεχίζω,λοιπόν,με ήσυχη συνείδηση και ευθύνη να διαπραγματεύομαι για το καλό της πατρίδας». Να βλέπεις στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που ανακάλυψαν πως οι ομοκρέβατοι τους ΑΝΕΛ «έχουν ακροδεξιές τάσεις», και στελέχη των ΑΝΕΛ που βλέπουν «πολιτικούς ρουφιάνους» στις τάξεις του ΣΥΡΙΖΑ. Και μαζί κάτι βρακοφόρους που διαβάζουν αυτοσχέδιες μαντινάδες χωρίς ρίμα... Λέγαμε κάποτε πως η Ελλάδα ήταν η τελευταία χώρα του υπαρκτού σοσιαλισμού. Μετά την κατάρρευση του ιδεολογικού Παραδείγματος, πρέπει να πούμε ότι είναι η πρώτη χώρα του υπαρκτού σουρεαλισμού. Μια χώρα που κάνει συλλαλητήρια για να σφυρηλατήσει την εθνική ομοψυχία και δεν μπορεί να συμφωνήσει ούτε στον αριθμό όσων συμμετέχουν στα συλλαλητήρια. Ας ελπίσουμε, λοιπόν, πως αυτή η φουρνιά των Αγανακτισμένων δεν θα αναδείξει κάποιον ΣΥΡΙΖΑ από τα Δεξιά, ασχέτως αν οι κ.κ. Μίκης Θεοδωράκης και Γιώργος Κασιμάτης ήταν μαζί και στις αντιμνημονιακές πλατείες, ασχέτως αν η ΝΔ κρύβει πάλι το κεφάλι της στο πλήθος «για να μην χαρίσει την οργή στους ακραίους», ασχέτως αν το αποτέλεσμα της τομής των δύο πλατειών είναι πολύ μεγάλο. (Εδώ).